Sau khoảng 2 tháng rưỡi thức khuya, dậy sớm, cày cuốc cuối tuần không ngừng nghỉ, mình đã có bằng lái ô tô tại Nhật.

Việc học & thi bằng lái ô tô ở Nhật khá tốn kém cả về thời gian và tiền bạc.
Ở Tokyo đi đâu cũng có tàu điện, bus, taxi, có khi nào cần tự lái ô tô bao giờ đâu.
Nhưng khổ nỗi bạn bè ở VN có bằng lái xe hết rồi, đến tuổi này mà vẫn chưa biết lái xe thì cũng không ổn.

Thôi thì thắt lưng buộc bụng, mình quyết định thi lấy tấm bằng cho bằng bạn bằng bè.

Sau quá trình tìm hiểu, trải nghiệm thực tế, mình xin tổng hợp những hiểu biết cùng chia sẻ kinh nghiệm bản thân cho những ai quan tâm.

I. Hệ thống bằng lái ô tô của Nhật

Hệ thống bằng lái ô tô ở Nhật khá phức tạp (theo mình là phức tạp hơn ở VN), được chia làm 3 loại tuỳ theo mục đích sử dụng:

Loại 1: loại cơ bản (lái xe cá nhân, công việc, …) là loại mình thi.

Loại 2: lái xe chở khách thu tiền (dành cho các bác tài taxi, bus, uber…).
Ngoài lề: Ở Nhật, Uber chưa phát triển chắc cũng vì tài xế muốn tham gia phải có bằng loại 2 này.

Loại 3: bằng tạm (仮免) cho phép những ai trước khi thi bằng loại 1 được phép lái tập trên đường (thay vì trong trường lái) dưới sự hướng dẫn của giáo viên (hoặc người có bằng lái kinh nghiệm trên 3 năm) ngồi ghế phụ.

Về cơ bản, sau khi tập trong trường lái thành thạo, bạn sẽ thi lấy bằng 仮免 trước sau đó tập thêm trên đường rồi mới thi bằng chính thức (本免).

Chia theo loại xe, bằng xe máy có 5 loại, bằng ô tô có 5 loại.
Ở đây mình sẽ chỉ nói về bằng lái ô tô thường (普通自動車免許), các bằng khác khi nào có cơ hội thi được bằng đó mình sẽ nói sau (chắc còn lâu lắm ^.^)

Ô tô chia làm 2 loại: số tự động (AT) và số bằng tay (MT).
Bạn có thể thi bằng chỉ lái AT, hoặc thi bằng lái cả 2 (AT & MT).
Ở Nhật 90% số xe sản xuất là AT nên phần đông người Nhật hiện nay chỉ lấy bằng lái AT, vì số buổi học ít hơn học phí thấp hơn mà thi cũng dễ hơn nữa. Mình cũng thi loại này :)

Với người nước ngoài, có nhiều cách khác nhau để lấy bằng (nhất là với những ai đã có bằng lái từ trước ở nước mình).

II. Các cách lấy bằng

1. Đổi từ bằng lái Made in Vietnam

Dành cho những ai đã có bằng lái ô tô ở VN (hoặc một nước khác) và cư trú tại nước đó tối thiểu 3 tháng kể từ sau khi có bằng.
Điểm lợi lớn nhất của cách này là khi đổi chỉ cần thi lý thuyết (10 câu hỏi khá dễ bằng tiếng Anh hoặc Nhật) và thi thực hành.
Bạn không cần thi bằng 仮免 mà thi trực tiếp bằng chính thức.
Lệ phí thi rẻ, khoảng 3000 yên. Nên dù có trượt phải thi lại vài lần cũng không thành vấn đề.

Có hướng dẫn chi tiết tại trang của JAF.
JAF rất chu đáo còn làm cả hướng dẫn bằng tiếng Việt tại đây.

Mình không có bằng lái ở VN nên không áp dụng cách này, chỉ nghe bạn mình đi thi kể lại khi đổi bằng phần thi thực hành cảnh sát họ chấm điểm khá gắt, nhiều người đi thi 5-7 lần mời đỗ…

Nếu áp dụng cách này thì bạn cũng vẫn cần tự học để nắm vững luật đường bộ của Nhật, nhất là hệ thống biển bảo, làn đường, đỗ, dừng xe… tránh những sai phạm do thiếu hiểu biết. Nên nhớ các mức phạt hành chính về lỗi giao thông ở Nhật rất nặng (lỗi nhẹ thì vài man, lỗi nặng thì vài trăm, nghìn man, oku yen.)

2. Đi học tập trung trong khoảng 2-3 tuần (合宿)

Cách này có thể hình dung giống như đi học quân sự ở VN, khoá học diễn ra trong khoảng 2-3 tuần tại một địa phương xa trung tâm. Học viên sẽ phải ăn, ngủ, nghỉ, học, thi tại đó.
Bạn sẽ học thi 仮免 sau đó thi tốt nghiệp. Kết thúc khoá học sẽ có bằng tốt nghiệp.
Bằng tốt nghiệp này chưa phải bằng lái chính thức. Còn phải đến 運転センター để thi lý thuyết (95 câu làm trong 50 phút) mới được cấp bằng lái chính thức.
Cụ thể mình sẽ giải thích ở phần sau.

Kinh phí cho 1 khoá học này (bao gồm cả tiền ở) vào khoảng 17-20 man yên (khác nhau tuỳ vào chỗ bạn đến học).

Sinh viên Nhật họ khá chuộng cách này vì giá chấp nhận được, có bằng trong thời gian ngắn, mà sinh viên vào những đợt nghỉ đông, nghỉ hè việc sắp xếp 2-3 tuần để đi học cũng không khó khăn.

Với người đã đi làm như mình thì việc xin nghỉ liền tù tì 2-3 tuần để đi học gần như không thể nên mình đành chọn cách khác.

3. Đi học tại 自動車教習所 gần nơi ở

Ở mỗi khu vực (区, 市) thường sẽ có một hoặc một vài 自動車教習所, bạn có thể dễ tìm qua Google Map.
Thời gian học quy định từ khi vào trường đến lúc tốt nghiệp nhanh thì 2,3 tháng, lâu thì có thể tối đa đến 9 tháng.
Lợi thế của việc đi học ở 教習所 là bạn có thể đi học vào buổi nào giờ nào mình thích (thường sẽ 予約 trước lịch) nên phù hợp cho người đi làm.

Như trường mình học là 日の丸自動車学校 ở ga 目黒 lý thuyết họ dạy theo thời khoá biểu, liên tục trong ngày và không cần đăng ký trước.
Học thực hành có hệ thống 予約 online khá tiện lợi.
Về khoản này mỗi trường sẽ khác nhau nên trước khi chọn trường nào bạn có thể vào web của trường đó để nghiên cứu trước hoặc gọi điện hỏi trực tiếp.

Hệ thống 自動車教習所 ở Nhật được chia làm 2 loại: 指定 và không 指定.

指定自動車教習所

Hiểu nôm na là trường được Sở Công An chứng nhận đầy đủ trang thiết bị, giáo viên, chất lượng, được phép tổ chức thi 仮免 và thi tốt nghiệp thực hành tại trường.
Có bằng tốt nghiệp của 指定自動車教習所 bạn sẽ chỉ phải thi lý thuyết tại 運転センター (khá giống với 合宿).

Ưu điểm: người chấm thi thực hành tại trường chính là thầy giáo dạy nên khả năng đỗ ngay từ lần thi đầu cao (mình cũng đỗ ngay từ lần thi đầu tiên)

Nhược điểm: tài liệu, nội dung, số tiết học được Sở Công An quy định. Bạn phải học đủ số buổi, số tiết mới được thi. Chi phí học trọn gói cũng khá cao, dao động từ 25-30 man.

指定外自動車教習所

Ở các trường này thời lượng, nội dung học thường khá linh động tuỳ theo nhu cầu của học viên. Nhiều trường họ giản lược phần lý thuyết trên lớp, bạn tự luyện sách và luyện đề ở nhà.
Phần thực hành họ chỉ tập trung dạy những kĩ năng áp dụng cho phần thi.

Ưu điểm: Do giản lược phần nội dung học nên thời gian học cũng như chi phí được giảm bớt.
Chi phí dao động trong khoảng 17-25 man tuỳ nội dung học.

Nhược điểm: Cả 仮免 và bằng chính thức bạn đều phải ra 運転センター để thi. Thi cả lý thuyết và thực hành. Chấm thi thực hành sẽ là cảnh sát nên cơ bản sẽ khắt khe hơn. Khả năng trượt cao hơn :(

Người Nhật phần lớn chọn trường 指定 vì chất lượng học tốt, tỉ lệ đỗ cao.
Phần chênh lệch lệ phí cũng là vấn đề nhưng dù sao cũng chỉ đi học một lần trong đời nên theo mình đây cũng là một số tiền đáng để bỏ ra.

4. Đến trực tiếp 運転センター đăng ký thi

Cách này hơi hổ báo, tính chất gần giống như sau khi học ở các 指定外自動車教習所 bạn sẽ đến 運転センター thi nhưng khác ở chỗ không cần học mà đi thi luôn.

Đương nhiên không học qua trường lớp gì thì khả năng trượt gần như 100% nhưng cách này vẫn có thể áp dụng cho những ai đã biết lái xe từ trước nhưng không có bằng hoặc để quen bằng ở VN.

Cách này khác với đổi bằng ở chỗ thi lý thuyết sẽ là 95 câu chứ không phải 10 câu (không học thì coi như trượt chắc).

III. Đăng ký học

Do trường mình theo học là 指定教習所 nên mình sẽ chỉ nói về kinh nghiệm đăng ký học các trường loại này.
Mình chọn trường 日の丸 vì địa điểm thuận lợi có thể đi bộ được từ ga 目黒 nằm trên đường từ nhà mình đi làm nên tiện đi học vào buổi sáng và cuối tuần (không mất vé tàu vì nằm trên 定期券).
Hơn nữa đợt mình đăng ký trường lại đang có キャンペーン kỉ niệm thành lập trường giảm giá 3 man nên mình đăng ký luôn (Sau mình mới biết họ có キャンペーン liên tục không riêng gì đợt mình đăng ký).

Khi đăng ký học bạn sẽ chọn học bằng AT hay MT. Số buổi học thực hành của bằng MT nhiều hơn nên chi phí cũng tốn hơn đôi chút (1-2 man).

Thường các trường sẽ cung cấp 1 cái gọi là 安心パック (gói yên tâm) giá tầm 1-2 man, bạn chỉ có thể mua lúc đăng ký học.
Gói này để phòng khi bạn học thực hành chưa nhuần nhuyễn phải học lại buổi hoặc thi trượt thực hành thì cũng không bị phải đóng thêm tiền.
Lúc mình đăng ký học thì gói này được tặng kèm trong キャンペーン nên không phải đóng thêm.
Nếu bạn học lái AT hoặc khá tự tin vào khả năng của mình thì có lẽ gói này cũng không cần thiết nhưng dù sao để tránh chi phí phát sinh ngoài ý muốn, mình khuyên nên mua gói này ngay từ đầu.

Ngoài ra mỗi trường có thể sẽ có các ưu đãi, dịch vụ khác nhau, bạn nên vào web của một vài trường để so sánh học phí cũng như tìm キャンペーン để giảm thiểu chi phí đến mức tối đa.

Như mình tổng chi phí trọn gói (đã bao gồm sách vở, 安心パック) vào khoảng 28.5 man.
Ngoài ra lúc nhập học còn được trường tặng cho bộ đề luyện thi cho cả 仮免 và 本免.

Bộ đề mẫu luyện thi

Trước khi thi mình có làm hết các đề trong này thấy khá sát với thi thật. Ai muốn mua có thể tham khảo trên Rakuten ở đây.

Khi đăng ký nhập học bạn sẽ phải mang theo con dấu, 在留カード, 住民票 và tiền nữa.
Ai mắt cận mà không đeo kính thì nhớ mang kính theo vì để đủ điều kiện nhập học bạn sẽ phải trải qua một bài test nhỏ về thị lực. Bạn phải có thị lực một mắt 3/10 trở lên và thị lực hai mắt 7/10 trở lên.
Mình girigiri đạt mức này nên không mang kính vẫn OK.

IV. Nhập học

Sau khi đóng tiền, làm thủ tục xong xuôi việc tiếp theo là tham gia lễ nhập học (入校) và sắp xếp thời gian cá nhân để đi học thôi.
Khoá học chia làm 2 giai đoạn:
Giai đoạn 1 học lý thuyết và lái tập trong trường, kết thúc khi bạn thi đỗ 仮免.
Giai đoạn 2 học tiếp lý thuyết và lái tập trên đường, kết thúc khi bạn thi đỗ 卒業検定.

Flow từ khi nhập học đến khi có bằng

Thời gian tối đa cho phép để hoàn thành khoá học từ lúc nhập trường đến khi tốt nghiệp là 9 tháng.
Nếu chăm chỉ thì bạn có thể lấy bằng trong 2, 3 tháng (mình đi học tuần 4,5 buổi mỗi buổi trung bình 2 tiếng, sau hơn 2 tháng tốt nghiệp).

V. Tạm kết

Chúc mọi người tìm được trường học ưng ý để bắt đầu hành trình học & thi lấy bằng lái ô tô ở Nhật. Tương lai ドライブ cuối tuần không còn xa nữa rồi.

Mình sẽ nói về kinh nghiệm thi 仮免, 卒業検定, và thi lý thuyết ở 運転センター trong các phần sau.
Phần 2: Kinh nghiệm thi 仮免
Phần 3: Kinh nghiệm thi 本免